Oulu

In het hoge Noorden van Europa is door de eeuwen heen bijna iedere stad of groter dorp een of meerdere keren in vlammen opgegaan. Alles in hout gebouwd… Mocht de natuur niet het werk gedaan hebben dan hebben, zeker in Finland, de oorlogen met de Russen en de wereldoorlogen er voor gezorgd dat er nauwelijks iets van oude binnensteden over is.

Zo ook in Tornio (en tweelingstad Haparanda aan de Zweedse kant) en een eindje verderop Kemi. De stratenplannen zijn rechthoekig op zijn New Yorks, de bebouwing nauwelijks bezienswaardig. Er is wel iets overgebleven, of hersteld of herbouwd, dat het omrijden waard is. Dat doen we vandaag. We gaan foto’s maken bij een aantal kerken en bij het treinstation van Haparanda.

Onze eerste stop is de Alotornio kerk. Alotornio was vroeger een zelfstandige gemeente, nu onderdeel van Tornio.
We komen er aan op het moment dat een begrafenisdienst op punt van beginnen staat. Alleen foto’s van buitenaf dus, vanaf het gigantische kerkhof dat om de kerk ligt. Het gebouw dat we zien is uit 1797, op dezelfde plaats stond waarschijnlijk al in de 13e eeuw een houten kerk en een middeleeuwse kerk uit de 15e eeuw. Werelderfgoed van Unesco is deze kerk.

Een korte rit over een paar bruggen brengt ons bij de Tornio kerk, de oudste nog in gebruik zijnde kerk van Noord-Finland. De eerste versie van de kerk was klaar in 1647 maar brandde af in 1682 door blikseminslag. Op vrijwel dezelfde plaats werd in 1684-1686 de huidige kerk gebouwd, samen met de vrij staande klokkentoren. Vanuit de straat waar we parkeren is vrijwel niet te zien dat het om twee aparte gebouwen gaat. Ook bij deze kerk is er een vrij omvangrijke begraafplaats.

Op weg naar Haparanda komen we toevallig langs de orthodoxe kerk, waarvan we een plaatje in Wikipedia hadden gezien maar waarvan we het adres niet konden achterhalen. Ook dit is nog een levende kerk in de zin dat er diensten worden gehouden. Voor de foto maakt een beetje zon al een groot verschil, maar het uitvoeren van achterstallig onderhoud zou hier op zijn plaats zijn.
De kerk is gesticht in het begin van de 19e eeuw ten behoeve van de Russische troepen — we lezen het en schrijven het over. Dit gebouw stamt uit 1884 en is in 1956 naar de huidige plaats overgebracht. We kunnen niet vinden of er een verband is met geopolitieke ontwikkelingen. In 1956 werd de Hongaarse opstand door de Russen onderdrukt maar ook in 1956 werd Finland lid van de Noordse Raad waarmee het de status van autonoom land benadrukte.

De grens tussen Finland en Zweden ligt hier op een brug over de Tornijoki, je kunt deze ongehinderd (en ongemerkt) passeren. Je rijdt gelijk Haparanda binnen. We willen daar het treinstation zien. Het is gebouwd in 1918 en vervulde een belangrijke rol in het treinverkeer tussen het Westen en Rusland: alle reizigers (en goederen) moesten hier van trein wisselen omdat de spoorbreedtes in Rusland en het Westen verschillend zijn.
Het huidige station is niet meer in gebruik, een keer per dag komt er een goederentrein langs. De verschillende spoorbreedtes liggen er nog, aan de kant van het station zonder bovenleiding de Russische breedte, aan de andere kant de Westerse.

Zowel in Tornio, Haparanda als Kemi (waar we later heen gaan) is de bebouwing vrijwel uitsluitend van na WO II. De gewone woonwijken zien er somber en een beetje armoedig uit. Hier en daar komen we nog langs een traditioneel houten huis of gebouw uit begin 20e eeuw dat meteen meer schwung uitstraalt. Misschien is de ellende en het grauw van alle vernieling in hun oorlogen bij de Finnen ook terechtgekomen in de wederopbouw-plannen en -ontwerpen.

Aan het einde van de dag rijden we naar Oulu waar we een dag extra willen blijven om daar de stad te bezoeken. We maken een tussenstop in Kemi bij de lutherse kerk daar. Dit is een van de kerken die is aangewezen als onderweg kerk en dus open is voor algemeen bezoek. De honneurs worden waargenomen door een bijzonder aardige en grappige mevrouw die goed Engels spreekt en precies één Nederlands woord zegt te kennen. Ze bloost en giechelt erbij en wil het alleen achter haar hand zeggen. Het woord is lullen. We hebben maar niet gevraagd in welke context ze het woord kent.

We maken veel foto’s binnen en buiten. Er is een oorlogskerkhof met een monument zoals op vrijwel elke begraafplaats hier. Binnen hangt een zogenaamd votiefschip dat je in veel andere kerken aan de kust ook aantreft. Ook in de kerk in Kabelvåg hangt zo’n schip. Het is een scheepsmodel dat meestal geschonken wordt door zeelieden en reders, vaak anoniem.