Graz

Met bus 32 naar de Jakominiplatz in het centrum van Graz. Dat is ons vertrekpunt bij het verkennen van het oude centrum van Graz. De binnenstad staat op de werelderfgoedlijst (wat eigenlijk niet) en is volgens Wikipedia een grote middeleeuwse binnenstad.
Er is dan wel veel herbouwd en vervangen. Neem bijvoorbeeld het stadhuis. Het eerste stadhuis stamt uit 1450, al snel te klein werd het een eeuw later vervangen door een groter gebouw. Begin 19e eeuw is alles tegen de grond gegaan en is er een nieuw stadhuis gebouwd en tot het eind van de 19e eeuw nog uitgebreid, dat wat er nu staat. 19e eeuwser kan het niet, zou je zeggen.

Het stadhuis staat aan het belangrijkste plein van de stad, de Hauptplatz. Het plein zelf werd in 1160 al aangelegd als centrale marktplaats. Behalve het stadhuis staan er middeleeuwse tot laatgotische panden om heen. Sommige gevels hebben gestucte en beschilderde versieringen.
Het Landhaus geldt als een vroeg-renaissance gebouw in Steiermark (de deelstaat waar we ons bevinden). Het oudste deel is van begin 16e eeuw, en nog in de 16e eeuw voorzien van arcaden en balustrades. Tot in de 19e eeuw is er aan het gebouwencomplex veranderd en uitgebreid met wat dan neo-renaissancistische onderdelen zijn.

Aan de oever van de rivier Mur die door de stad stroomt bevindt zicht het Franziskanerkloster. Met de bouw werd in de 13e eeuw begonnen door de Minderbroeders. De dominante toren die tegen het klooster aan staat is oorspronkelijk niet gebouwd door de orde, een bedelorde immers, maar door het stadsbestuur.
We komen min of meer toevallig in de kloostergang en binnenhof van het klooster terecht, er is geen enkel naambord of aanduiding dat je er naar binnen kan of mag — maar de deur werd voor ons opengehouden. Het is er verstild en extreem rustig.

Aan de andere kant van de oude stad staat de Domkerk, de kathedrale kerk van Graz. De kerk werd midden 15e eeuw gebouwd door Frederik III, op de plaats waar eerder een parochiekerk gewijd aan St Egidius stond. Daarna is er aan de buitenkant nog van alles aan kapellen bijgebouwd en aangepast.

 
Het interieur heeft, op de kapellen na, het laat-gotische karakter van een ‘hallenkerk’ behouden. In de 17e eeuw is de kerk officieel kathedraal geworden.
De meeste fresco’s van de kerk zijn verloren gegaan, maar buiten in een zijmuur is nog een fresco te zien waarin de 3 ergste plagen worden uitgebeeld: pest, Turken en sprinkhanen. Ze troffen de stad in 1480.
Als je het uit lucht fotografeert (met dank aan Wikipedia) dan zie je dat naast de Dom het mausoleum staat dat keizer Ferdinand II begin 17e eeuw liet bouwen in combinatie met een kerk (de Katharinenkerk) — dit is het deel waar de koepels op staan. Domkerk en mausoleum staan niet tegen elkaar (er zit een paar meter tussen).Graz dankt zijn naam aan de burcht op de Schlossberg — de eerste vesting op de toen nog kale berg werd in 1126 gebouwd en heet in het Sloveens ‘gradec’ (d.i. ‘klein kasteel’ — Google Translate vertaalt gradec zelfs direct als Graz). De rots aan de Mur is 123 meter boven straatniveau en geldt als een van de sterkste vestigingen ter wereld.

Boven op de rots staat de ‘Grazer Uhrturm’. Van oorsprong een wachttoren uit de 13 eeuw, maar sinds midden 16e eeuw een toren met vier grote wijzerplaten.

In de tweede wereldoorlog werd in de Schlossberg door dwangarbeiders een uitgebreid gangenstelsel aangelegd om schuilmogelijkheden te bieden tegen de bombardementen van de geallieerden. Dat systeem is, na herstel en restauratie, nog volledig in tact en is deels als toeristische attractie ingericht met o.a. een sprookjestrein. Bovendien is er een lift gemaakt die ons snel naar boven op de berg brengt. Uiteraard is het uitzicht vanaf hier spectaculair, al is het nevelig. Zo zie je dat er niet alleen een Altstadt is, maar dat er ook nieuwe gebouwen staan. Een ervan is het — in onze ogen — afschuwelijke Kunsthaus, het donkerblauwe gevaarte met puisten rechts op de foto. De architecten Peter Cook en Colin Fournier zochten het maximale visuele onderscheid met wat je verder in Graz ziet. Ze noemen het zelf een ‘Friendly Alien’. Brrr.